Yazar: Musa ÜNAL*
E-Yaklaşım / Şubat 2022 / Sayı: 350
I- GİRİŞ
Yetkilendirilmiş yükümlü konusunu genel olarak işlediğimiz Aralık-2021 sayısında yer alan yazımızın ardından bu statünün belki en önemli ve popüler ayağı olan “İthalatta Yerinde Gümrükleme” konusuna da genel bir bakışın farkındalık oluşturacağını düşünüyoruz.
Gümrük İşlemlerini Kolaylaştırma Yönetmeliği’nin (21.05.20214/29006 RG) 121-142 maddelerinde düzenlenen ithalatta yerinde gümrükleme izni; ithal edilecek eşyayı gümrük idaresine sunmadan izin sahibinin kendi tesislerinde gümrük işlemlerinin yapılabilmesine imkan veren bir düzenlemedir. İthalatçı firma eşyayı gümrük müdürlüğüne götürmeden doğrudan kendi tesislerine getirir, sistem üzerinden yapılacak işlemlerle serbest dolaşıma girişini gerçekleştirir.
II- KOŞULLARI
1) YYS-I statüsüne sahip olmak.
2) Gümrük idaresine teminat vermiş olmak (Beşyüzbin Avro).
3) İzin kapsamı eşyanın depolanması, boşaltılması, muayenesi ve izin kapsamı eşyadan numune alınabilmesi için gerekli teçhizat ve donanıma sahip olmak.
4) İzin kapsamında işlem yapılacak tesislerde, gerektiğinde eşyanın tartımı için gerekli düzeneğe sahip bulunmak.
III- İSTİSNALARI
Bazı eşyanın yerinde gümrükleme izni kapsamında ithalatına izin verilmez:
1) İthali veya transiti yasaklanmış veya kısıtlanmış olan eşya,
2) Türkiye'ye ithali belli kurum ve kuruluşlara bırakılan eşya,
3) Bazı GTİP’lerdeki dökme gelen eşya ile işlenmiş tarım ürünleri bileşim tablosundaki yeri belirlenmesi gereken eşya
4) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun ekindeki (I) sayılı listede yer alan eşya,
5) Bakanlıkça belirlenecek olanlar haricindeki ihtisas gümrüğü uygulamasına tabi eşya,
6) İzin sahibinin iştigal alanı dışındaki eşya,
7) Bakanlıkça belirlenecek diğer eşya.
IV- UYGULAMA
İthalatta yerinde gümrükleme izni şekli Bakanlıkça belirlenmiş bir formla verilir. Formda; uyulması gereken yükümlülükler, kontrol türü, bildirim süresi, izin kapsamı tesisler, izin kapsamı ithalat beyannamesinin tescil edileceği gümrük müdürlükleri belirtilir.
İthalatta yerinde gümrükleme izni kapsamı tesislerde, ithalat eşyasının boşaltılacağı, konulacağı, bulundurulacağı uygun bir alan olmalıdır. Araç tanımlama ve insan kimlik tespiti yapmaya imkân verecek çözünürlükte kamera sistemi ile yirmi dört saat kesintisiz olarak izlenebilen kapalı (açık alana da izin verilebilir) güvenli depolama alanı bulunması gerekir.
İthalatta yerinde gümrükleme izni kapsamına alınmış olan bir tesisin içerisinde bulunan güvenli depolama alanı ya da park alanında değişiklik yapmak için sertifikayı düzenleyen bölge müdürlüğüne başvurulabilir.
Aynı gruba bağlı olan ve aynı tesis içerisinde yerleşik olan birden fazla grup imalatçısı, her birinin ithalatta yerinde gümrükleme iznine sahip olması koşuluyla, o tesis içerisinde bulunan güvenli depolama alanı veya güvenli park alanlarını ortak bir şekilde kullanabilirler.
* Eşyanın Giriş-Çıkış İşlemleri
İthalata konu eşya, Türkiye Gümrük Bölgesi’ne girişte gümrük mevzuatı ve diğer mevzuattan kaynaklı kontroller ve işlemler tamamlandıktan sonra, bir iç gümrük idaresine uğramaksızın transit rejimi kapsamında eşyanın ithalat işlemlerinin gerçekleştirileceği ithalatta yerine gümrükleme izni kapsamı tesise getirilir.
Eşya ithalatta yerinde gümrükleme izni kapsamı tesise ulaştığında, taşıma aracına ve mühre ilişkin kontroller gerçekleştirilerek transit mevzuatı uyarınca eşyanın bulunduğu tesis için yetkilendirilen gümrük müdürlüğüne tesise varış bildirimi elektronik ortamda yapılır.
Güvenli alana alınacak eşya, bu alana alınırken ilişkili olduğu transit beyanı ve eklerinde yer alan bilgilerle karşılaştırılarak alınır. Güvenli depolama alanına alınan eşyanın ithalatına ilişkin işlemler tesise varış bildirimi tarihinden itibaren azami yirmi gün içerisinde tamamlanır. İşlemlerin süresinde tamamlanmamış olması halinde, ithalatta yerinde gümrükleme izni sahibi tarafından eşyanın bulunduğu tesis için yetkilendirilen gümrük müdürlüğüne bu durum bildirilir ve eşyaya müdahale edilemez.
İthalata konu eşya gerekli bildirimler yapıldıktan sonra gümrük idaresinin izni ile güvenli alana boşaltılır. Tesise varış bildirimi yapılan eşyaya ilişkin beyanname 48 saat içerisinde tescil edilecekse ithalat işlemleri eşya taşıma aracından boşaltılmadan güvenli park alanına alınarak yapılabilir. İthalat işlemleri tamamlanarak gümrük idaresi tarafından bu alandan çıkışına izin verilinceye kadar taşıt üzerinde bu alanda bekletilir.
Eşyanın ithalinde fiziki kontrol gerektiren durumların bulunması halinde işlemler tamamlanmış olsa bile taşıma aracının üzerinde yüklü olarak güvenli park alanında bekletilir. Eşya, fiziki kontrol için ilgili kurumca gerekli görülmesi halinde, taşıma aracından güvenli park alanına boşaltılabilir.
Eşyanın ithaline ilişkin beyanname, ithalatta yerinde gümrükleme izni sahibi veya temsilcisi tarafından, eşyanın bulunduğu tesis için yetkilendirilen gümrük müdürlüğünden elektronik ortamda tescil edilir ve eşyanın ithal edilmeye hazır olduğu yine elektronik ortamda yetkili gümrük müdürlüğüne bildirilir. Gümrük idaresi eşyayı muayene etmeden yada muayeneye tabi tutarak işlem yapabilir. Çıkış onayının ardından eşya alandan çıkarılabilir.
Eşyanın ithalat işlemleri bitirildikten sonra bu alandan çıkartılırken kayıt bilgileri ile ithalata ilişkin beyanname ve eklerinde yer alan bilgilerle karşılaştırılarak kontrol edilir ve buna müteakip güvenli alandan çıkartılır. Giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin kayıtlar araç, eşya, tarih ve rejime ilişkin bilgileri ihtiva edecek şekilde düzenlenir.
V- İZİN SAHİBİNİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
İzin sahibi gümrük işlemlerini gerçekleştirmekle görevli memura eşyanın muayenesinin yapılması için gerekli kolaylığı sağlar. İthalat beyannamesi eki tüm belgeleri istenildiğinde ibraz edilmek üzere hazır bulundurur. Alan kamera kayıtlarını kayıt tarihinden itibaren en az bir yıl, bu alanlara ilişkin diğer kayıtları ise kayıt tarihinden itibaren en az üç yıl süre ile saklar ve incelenmesine olanak tanır.
Güvenli depolama alanına alınan eşyada eksiklik veya fazlalık tespit edilmesi halinde, gümrük idaresini bu durum hakkında bilgilendirir. İzin kapsamı tesise varışı gerçekleştirilen eşyanın, ithalat işlemleri tamamlanıncaya kadar, zorunlu haller dışında ziyanından, hasara uğramasından veya değiştirilmesinden doğan mali sorumluluk izin sahibine aittir. Bu sorumluluk söz konusu eşyaya ait gümrük vergileri ile cezaların gümrük idaresine ödenmesini de kapsar. Sorumlular hakkında duruma göre ayrıca 5607 sayılı Kanun hükümleri uyarınca işlem yapılır.
VI- İZNİN ASKIYA ALINMASI- GERİ ALINMASI
A- ASKIYA ALMA
Mevzuatta sayılan durumların gerçekleşmesi halinde yazılı uyarıya rağmen durumu değiştirmeyen firmanın izin kapsamındaki kolaylıklardan yararlanması belli bir süre durdurularak iznin askıya alınması söz konusu olabilir.
Aşağıda sayılan durumlardan herhangi birinin gerçekleşmesi halinde ilk seferde sertifika sahibi yazılı olarak uyarılır ve diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla hakkında 4458 sayılı Kanun’un 241. maddesinin birinci fıkrası (usulsüzlük cezası) tatbik edilerek sertifikanın düzenlendiği bölge müdürlüğüne bildirimde bulunulur.
1- Belirli mevzuat hükümlerinden herhangi birine aykırı hareket edilmesi,
2- Tesis içerisinde gerekli özelliklere sahip güvenli depolama alanının veya güvenli park alanının bulunmaması ya da izin alınmadan yeni bir alan eklenmesi ya da bu alanların yerlerinin değiştirilmesi,
3) Mevcut güvenli depolama alanının veya güvenli park alanının özelliklerinden birini kaybetmesi,
4) İzin kapsamında ithali gerçekleştirilen eşyanın beyana aykırı olduğunun veya beyan harici eşyanın ithal edilmeye çalışıldığının tespit edilmesi,
5) Beyannameye eklenmesi zorunlu olmayan ancak saklanması gereken belgelerden bir veya daha fazlasının mevcut olmadığının tespit edilmesi,
6) Firmanın iştigal alanında olmayan eşyanın ithal edilmesi,
7) Gümrük müdürlüğüne talepte bulunulmaksızın mesai saatleri dışında işlem yapılması.
Takip eden üç yıl içerisinde sertifika sahibi kişilerce ihlallerden herhangi birinin tekrar gerçekleştirildiğinin anlaşılması halinde, söz konusu kişiler yazılı olarak tekrar uyarılır ve diğer mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla haklarında Kanun’un 241. maddesinin birinci fıkrası tatbik edilerek sertifikanın düzenlendiği bölge müdürlüğüne bildirimde bulunulur.
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nin 141. maddesinde belirlenen hallerde (yazıyı uzatmamak için sayılmamıştır) ithalatta yerinde gümrükleme uygulamasından yararlanan kişilerin izinleri;
• Üç ay süreyle
• Altı ay süreyle,
• İki yıl süreyle,
• Koşullar yeniden sağlanıncaya kadar,
askıya alınabilir.
Belirtilen koşulların ihlali nedeniyle askıya almada, koşulun yeniden sağlanması ve ithalatta yerinde gümrükleme izninin yeniden istenilmesi halinde başvuruda bulunulması gerekir. Bu koşulun yeniden sağlandığının tespiti halinde askıya alma sona erdirilir.
İhracatta yerinde gümrükleme izni askıya alınan kişinin ithalatta yerinde gümrükleme izni de aynı süreyle askıya alınır.
B- GERİ ALMA
Sertifika sahibinin ithalatta yerinde gümrükleme izninden yararlanmaktan vazgeçmesi durumunda ithalatta yerinde gümrükleme izni geri alınır. Bu yolla geri alınan ithalatta yerinde gümrükleme izninin sertifika kapsamında yeniden istenilmesi halinde başvuruda bulunulması gerekir.
VII- SONUÇ
Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nden olabildiğince sadeleştirmeye ve özetlemeye çalıştığımız, YYS firmalarına ek koşulları sağlamaları ve talep etmeleri halinde tanınan “ithalatta yerinde gümrükleme izni” görünürdeki zorlayıcı koşullarına rağmen izin sahibi firmalar için çok önemli bir imkân olduğu bilinmelidir.
Eşyanın güvenliği ve kayıtların izlenebilirliği/denetlenebilirliği temelinde firmalara göz ardı edilemez bir imkân ve kolaylık sunan ithalatta yerinde gümrükleme izni, zaten kayıtları düzgün ve ulaşılabilir, çalışma düzeni sistemli ve hızlı firmalar için çokta fazla ek yük getirmemektedir. Aranan koşullar sadece eşyanın ve vergilerinin güvenliğini sağlamanın ötesinde firmaların kendi öz denetim ve gelişimlerine de katkı sağlamaktadır.
Vergi kaybına neden olan işlerden uzak duran, çağın koşullarına uygun çalışma ortamı ve donanımı bulunan kurumsal firmaların, bu izinle ithalat işlemlerini ve üretim süreçlerini hızlandırarak ortalama verimliliklerini yükseltebilecekleri, ekonomik rekabette avantajlı konuma gelebilecekleri beklenmelidir.
Kim bilir teknolojinin baş döndüren gelişimi böyle giderse; gümrük işlemleri hiçbir insan müdahalesi olmadan tamamen sesli ve görüntülü veri/elektronik sistemi kullanılarak eşyanın gümrük bölgesine girişinde yapılır hale gelirse hiçte şaşırmayız.
______________________
* Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
Yazarlar : 'MUSA ÜNAL'
Comments